پرتو ایکس را میتوان با برخورد دادن پرتوهای پرانرژی الکترون با اتمهایی همچون مس یا گالیوم ایجاد کرد. در حقیقت با این تابش، الکترونهای قرار گرفته در زیرلایههای اوربیتالی درونی همچون
، جابجا شده و در مواردی از مدار خود خارج میشوند. این پدیده را میتوان در مقیاس ماکروسکوپی مشابه با اثر فوتوالکتریک تحلیل کرد. با خارج شدن الکترون از مدارش، الکترون قرارگرفته در زیرلایه اوربیتالی
، بهمنظور پایدار کردن اتم، جای آن را میگیرد. این انتقال از لایه پرانرژیتر
به
منجر به تولید پرتو ایکس میشود.
با استفاده از روش فوق پرتویی ایجاد میشود که متمرکز نبوده و در تمامی جهات منتشر میشود. در حقیقت تولید قدرتمند و متمرکز از پرتو ایکس کاری آسان نیست. روش دیگری که در مقیاس صنعتی از آن استفاده میشود، شتاب دادن ذراتی باردار همچون الکترون در سنکروترون است. در این روش ذرات باردار در مسیری دایرهای و بسته با سرعت بالا به حرکت در میآیند. طبق قوانین فیزیک حرکت شتابدار ذرات باردار الکتریکی منجر به تولید نور (موج الکترومغناطیسی) میشود. نوع نور تولید شده وابسته به میدان الکتریکی و مغناطیسی است که بهمنظور شتاب دادن ذرات از آن استفاده میشود.
زمانی که در سنکروترون، سرعت ذرات به کسری از سرعت نور برسد، پرتوهایی قدرتمند با فرکانس بالا تولید میشوند که همان پرتوهای متمرکز ایکس هستند. تابش ناشی از سنکروترون برای اولین بار در سال ۱۹۴۷ مشاهده شد